(c) Thinkstock
Toen in 2014 de huidige Europese Commissie in turbulente euro- en migratietijden aantrad, noemde Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker het de 'Commissie van de Laatste Kans'. Het werd hoog tijd dat Europa het vertrouwen van de burgers terugwon. De afgelopen weken stond Berlaymont echter zoals vanouds ten dienste van zichzelf en van de Europese elite.
Kijk maar naar de manier waarop de Commissie de Catalaanse crisis heeft aangepakt of - beter nog - niet aanpakte. Een beschamend stilzwijgen opgelegd door de Spaanse diplomatie en de Partido Popular, voornaam lid van de leidende EVP-fractie in het Europees Parlement en dezelfde politieke familie als Juncker. Het eurocratische ons-kent-ons woog zwaarder door dan de grondrechten van miljoenen Catalanen.
De Europese Volkspartij (EVP), geruggesteund door de socialistische Eurocommissaris Timmermans, koos niet de kant van het vreedzame volk, maar van de Madrileense wapenstokken en rubberen kogels. De 'Grand Coalition' van christendemocraten en socialisten toonde zich weer van haar kleinste kant. Tot groot ongenoegen van vele Europese volksvertegenwoordigers, bestempelde Timmermans vorige woensdag het neerknuppelen door de Guardia Civil van weerloze burgers die met de handen in de lucht stonden als 'proportioneel'. Il faut le faire, als Eurocommissaris bevoegd voor het waken over de fundamentele rechten.
Diezelfde woensdag verzette het Europees Parlement zich ook tegen de volksonvriendelijke houding van de Commissie in een heel ander dossier: hormoonverstoorders. Hormoonverstorende stoffen zitten in tal van dagdagelijkse producten, en ook in sommige pesticiden. De naam mag men letterlijk nemen, ze brengen de hormonen bij mens en dier uit evenwicht. Heel wat studies linken de toename van onder andere kankergevallen, diabetes, obesitas en onvruchtbaarheid aan de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen. Vanuit het middenveld, de wetenschapswereld en het Europees Parlement bestaat er daarom al langer de vraag naar een duidelijk wettelijk kader voor deze stoffen.
De pesticiden- en biocidenwetgeving uit 2009 en 2012 verbieden het gebruik van stoffen met hormoonverstorende eigenschappen. Om dit verbod in praktijk te brengen, moest de Commissie tegen december 2013 wetenschappelijke criteria voorstellen voor de identificatie van hormoonontregelende stoffen. De Commissie miste de deadline ruimschoots en werd hiervoor in 2015 veroordeeld door het Europees Hof van Justitie. Het Europees Parlement legde de Commissie in 2016 het vuur aan de schenen over de hele kwestie. Uiteindelijk lanceerde de Commissie in de zomer van dat jaar een voorstel, waarover nationale experten op 4 juli 2017 een akkoord bereikten.
Het lange wachten van het Parlement, van vele burgers en belanghebbenden, werd echter niet beloond. De criteria die de Europese Commissie voorstelde, bieden onvoldoende garanties voor de volksgezondheid en kloppen bovendien juridisch niet. Dat vinden ook meer dan 300.000 burgers uit heel Europa, die daarover een petitie tekenden. Daarom ben ik opgelucht dat afgelopen woensdag een - weliswaar nipte - meerderheid het voorstel van tafel veegde. Ik zie niet in hoe een Parlement dat zichzelf respecteert dit zou laten passeren.
Gezond verstand
Dat vonden ook alle andere Vlaamse Europarlementsleden, die het bezwaar tegen het Commissievoorstel steunden. De twee CD&V-Europarlementsleden deden dat echter niét. 'Dit wetsvoorstel afschieten, betekent terug naar nul', klonk het. Wederom verkiest CD&V een vaag pragmatisme boven de volksgezondheid. Net als na de dieselgate-affaire, toen dodelijke stikstofwaarden Europese waarden werden. Met goedkeuring van CD&V en de Europese Volkspartij.
Het veto van het Europees Parlement is nochtans een kwestie van gezond verstand. De Commissie gaat haar boekje duidelijk te buiten. Een uitzonderingsclausule holt het wettelijk verbod op het gebruik van hormoonverstoorders uit en druist in tegen de Europese spelregels. De Commissie verandert immers een essentieel onderdeel van het wettelijk verbod. Indien ze dat wil doen, kan de Commissie het Parlement als medewetgever niet buitenspel zetten. De juridische dienst van het Parlement steunt ons overigens in deze visie en vindt dat de Commissie haar bevoegdheden overschrijdt.
Uiteraard is dit complexe materie en moeten we voor ogen houden dat een maatschappij zonder risico's niet bestaat. Toch kan en moet Europa de burgers betere garanties op het vlak van volksgezondheid bieden. Europa kan in dit dossier een echte voortrekkersrol spelen met wettelijk bindende criteria voor hormoonverstoorders. Dat zou uniek zijn in de wereld.
Wie overigens beweert dat het Parlement met dit bezwaar de kwestie vertraagt, heeft ongelijk. Dat is de wereld op zijn kop. De Commissie kwam zelf drie jaar te laat met een voorstel. Nu wil ze onder het valse mom van pragmatisme snel voorwaarts. Het Parlement heeft vorige week die gevaarlijke vlucht vooruit een halt toegeroepen. De Commissie moet nu met een nieuwe tekst komen die juridisch waterdicht is, de gezondheid van consumenten beschermt en rechtszekerheid biedt aan producenten. Het blijft ook essentieel om onderzoek en innovatie te ondersteunen om alternatieven mogelijk te maken.
In elk geval maakte de 'Commissie van de Laatste Kans' vorige week een vreselijk slechte beurt. Want waar rubberen kogels de bebloede straatstenen bedekken, worden de grondrechten van de burgers met de voeten getreden. En waar het verbod op schadelijke stoffen wordt uitgehold, staat de volksgezondheid op het spel. Voor dat Europa staat de Europese Commissie van vandaag. Met het recht al dan niet aan haar zijde, maar van het volk geen spoor.
