(c) Thinkstock
Kringloopeconomie. Het is hét nieuwe zoemwoord in het Europees Parlement. Geen dag gaat voorbij of er vindt in de Europese bubbel wel een colloquium, debat of ander event over plaats. In een kringloopeconomie wordt afval herwerkt tot een nieuwe grondstof. Afval als eindproduct bestaat op die manier nauwelijks nog. De milieubeweging, het Europees Parlement en de (meeste) lidstaten zijn erg enthousiast over dit concept. Ook het bedrijfsleven springt mee op de kar. Gisteren nog raakte bekend dat Saoedische investeerders in de Antwerpse haven een fabriek willen bouwen voor de verwerking van afvalstoffen uit de petrochemische en meststoffenindustrie. Het zou om bijna vier miljard euro en negenhonderd banen draaien.
Maar wie is gek genoeg om aan de mogelijkheden van dit verhaal te twijfelen? De Europese Commissie. Vandaag vergadert de Commissie om te beslissen hoe ze verder wil met het bestaande wetgevingspakket rond afval en kringloopeconomie. De vraag is hoe ambitieus dat nog zal zijn. In een zeldzame eensgezindheid hebben de betrokken (schaduw)rapporteurs - waaronder mezelf - uit de vijf fracties in het Europees Parlement de Commissie opgeroepen om de huidige doelstellingen niet te begraven.
We hebben meteen ook een pakket met maatregelen voorgesteld dat de leidraad moet vormen voor het Europees kringloopbeleid. Hopelijk erkent de Commissie de noodzaak van een Europees kader dat de uitbouw van een sterke kringloopeconomie vergemakkelijkt. Dit idee mag niet op het stort verdwijnen.
Wegwerpmaatschappij
Vorige eeuw nam de consumptiemaatschappij een hoge vlucht. Sommigen spreken van de wegwerpmaatschappij, en dat is niet eens zo ver van de waarheid. Nieuwe producten en gadgets overspoelen de markt, maar verdwijnen niet veel later. We danken ze af als ze stuk gaan of uit de mode raken. De beperkte houdbaarheidsdatum zorgt voor een gigantische afvalberg. Dat afval stoppen we in Europa ook vandaag nog vaak onder de grond of we verbranden het.
We beseffen echter dat de voorraad grondstoffen op deze planeet drastisch slinkt. Europa is het meest afhankelijk van geïmporteerde hulpbronnen. Met een stijgende wereldbevolking dreigt op erg korte termijn al een prangend tekort. Dat betekent schommelende prijzen en mogelijke politieke instabiliteit. We moeten dus de omslag maken van het lineair verkwistingsmodel naar een kringloopeconomie, waarbij we materialen en producten recycleren, herstellen en opnieuw gebruiken. Dat kringloopmodel is bij uitstek milieuvriendelijk en een essentiële factor in de strijd tegen klimaatopwarming.
Hiernaast schenkt het ook onze economie een nieuwe impuls, getuige de mogelijke Saoedische investeringen in Antwerpen. En als we er in slagen om efficiënter om te springen met onze grondstoffen, zal dit bovendien ons concurrentievermogen aanzienlijk verbeteren. Maar daarvoor moeten we dus tot een aantrekkelijke Europese markt voor gerecycleerd en herbruikbaar materiaal komen. Hiervoor kan Vlaanderen als voorbeeld dienen. We hebben immers enkele toonaangevende pioniersbedrijven in de kringloopeconomie, die opmerkelijke resultaten kunnen voorleggen.
Op een recent bedrijfsbezoek bij Umicore kon ik met mijn eigen ogen vaststellen hoe deze onderneming uit afgedankte gsm's tot twintig zeldzame materialen kan halen voor hergebruik. Kringloop als winstgevend businessmodel. Een model met lange benen, waar de rest van Europa jaloers naar kijkt.
Vlaanderen heeft immers in vergelijking met de meeste andere Europese lidstaten een succesvol systeem van selectieve afvalinzameling, -verwerking en recyclage. We moeten Europa meekrijgen op dit ambitieuze pad. Zo creëren we een gelijk speelveld en bieden we onze bedrijven een perspectief op lange termijn en investeringszekerheid.
Duurzaam ontwerp van nieuwe producten is cruciaal
Willen we naar een echte kringloopeconomie, dan volstaat een degelijke Europese afvalwetgeving met ambitieuze doelstellingen echter niet. Ook een duurzaam ontwerp van onze nieuwe producten is cruciaal. Hoe lang een product zal meegaan, hoe makkelijk we het kunnen herstellen of uiteindelijk ontmantelen en recycleren, hangt in grote mate af van het design.
Europa moet hoe dan ook de bakens uitzetten. Nemen we op mondiaal vlak een voorsprong of raken we hopeloos achterop? Ik hoop alleszins dat we de Commissie alsnog kunnen overtuigen om de ambitie te tonen die ze beloofd had. Juncker en zijn team pleitten bij hun aantreden voor minder, maar betere regelgeving en structurele hervormingen gekoppeld aan jobs en competitiviteit. Allemaal elementen die perfect in het kringloopverhaal passen.
