(c) thinkstock
Europees Commissievoorzitter Juncker hield vandaag zijn jaarlijkse State of the Union in het Europees Parlement in Straatsburg. Met geen woord repte hij over Catalonië, wat op 1 oktober nochtans de "next State in the Union" kan worden. Het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum wordt druk besproken door miljoenen Catalanen, maar doodgezwegen door de Europese elite. Onverantwoord en riskant.
Orkaan Irma veroorzaakte vorige week dood en vernieling in de Caraïben. De grillen van de natuur moeten we doorgaans ondergaan. Afwachten, soms bidden, en vooral hopen dat alles zonder schade voorbij raast. De tsunami van democratie, zoals de Catalaanse president Puigdemont het onafhankelijkheidsproject noemt, wekt eenzelfde onbehouwen gedrag op bij de Europese Commissie. In het Berlaymontgebouw zitten de eurocommissarissen stil en hopen ze dat alles bij het oude blijft na het referendum.
Verzoenende rol
Nochtans heeft de Europese Unie een duidelijke verzoenende rol te spelen in de Catalaanse onafhankelijkheidsstrijd. Van een dialoog tussen Madrid en Barcelona is de voorbije jaren nooit echt sprake geweest. Beide partijen verlaten enkel de loopgraven om elkaar in de rechtbank te treffen. Met de Spaanse staat als aanklager en democratisch verkozen Catalaanse politici in de beklaagdenbank. De regering-Rajoy gebruikt de Spaanse rechterlijke macht om de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging monddood te maken. Niettemin zullen miljoenen Catalanen op 1 oktober hun stem uitbrengen in een door Spanje illegaal verklaarde volksraadpleging. De wil om te beslissen over de eigen politieke toekomst weegt zwaarder door dan de Spaanse dreigementen in de vorm van het sturen van tanks en vervolgingen.
De EU levert meer dan degelijk werk in conflictbestrijding, verzoening en vrede in tal van mondiale conflictgebieden. Ze dient er de idealen van de Verlichting, bekampt mensenrechtenschendingen én verdedigt de principes van de democratie. Ook in Europa. Wie universiteiten en persbureaus sluit, krijgt een vermanende tik op de vingers van eurocommissaris Timmermans. Maar de Commissie blijft ijzig stil voor machtshebbers die het drukken van stemformulieren tegenwerken en organisatoren van referenda hun politieke rechten afnemen. Het laat de Spaanse tsunami van rechtszaken lelijk huishouden uit angst voor de gevolgen van de Catalaanse tsunami van democratie. Maar deze tsunami is Orkaan Irma niet. Het gaat om Europese burgers die Europeaan wensen te blijven en een duidelijke meerwaarde willen betekenen voor het Europese samenwerkingsverhaal. In dat opzicht moet de Unie zich engageren en het democratische, geweldloze en pro-Europese streven van haar Catalaanse burgers omarmen.
Hoogdag van de democratie
Een overgrote meerderheid van de Catalanen staat achter dit referendum, 1 oktober zou een hoogdag van de democratie moeten worden. Helaas ziet de Spaanse regering dit helemaal anders. Vastbesloten, doch enigszins angstvallig klampt premier Rajoy zich vast aan de Spaanse Grondwet, die boven alles en iedereen lijkt te staan. La Constitución moet het eeuwige bindmiddel tussen Madrid en Catalonië vormen. Het Spaanse staatsapparaat blijft doof voor de politieke verzuchtingen uit Barcelona, waardoor de staat van ontbinding nu dreigt.
Het Catalaanse parlement keurde vorige week na een woelige zitting alvast een overgangswet goed die de organisatie van een referendum mogelijk maakt én na winst van het Si!-kamp een wettelijk kader schenkt aan de prille Catalaanse republiek. Naast een antwoord op een aantal praktische vragen, zoals het statuut van de Spaanse ambtenaren en de oprichting van nieuwe instellingen, geeft het ook een beeld van de nieuwe EU-staat. In deze republiek zullen naast het Catalaans, ook het Castiliaans en Aranees erkend worden als officiële talen en is de dubbele Spaans-Catalaanse nationaliteit mogelijk. Van enig revanchisme tegenover de Madrileense machtshebbers is geen sprake.
Een open en welvarende staat met de blik op Europa gericht. What's not to like, mister Juncker?
